هزاره ها و نظام فدرالی !
هزاره ها در هیچ یکی از سیستم های سیاسی گذشته مانند امارت ، سلطنت ، جمهوریت و امارت اسلامی در تعیین سرنوشت خود و مردم خود سهم نداشته ، همیشه با تبعیض خشین و سیستماتیک مواجه بوده اند ، از همین سبب است که اکثریت مطلق نخبگان فکری و فرهنگی هزاره ها به شمول رهبران سیاسی با نظام فدرالی منحیث یک گزینه بهتر مخالفت ندارند و عده ی انگشت شمار که مخالفت دارند درک درست از درون جامعه هزاره و جایگاه هزاره ها در سیستم های متمرکز گذشته ندارند ، بیست سال گذشته تجربه سیستم نیمه دمکراسی در افغانستان ثابت کرد که هزاره ها با کاروان تمدن و پیشرفت مدنی اجتماعی مشکلات ندارند ، در جامعه هزاره از ملا گرفته تا ایت الله ، از شیخ گرفته تا موذن ، از بیسواد گرفته تا با سواد با تحصیل دختران و کار زنان نه تنها که مخالفت ندارند بلکه آن را جزء از فرهنگ خانواده و جامعه میدانند ، از انتخابات و اشتراک در انتخابات هم پشتیبانی می کنند ، از همین سبب است که اگر سیستم فدرالی در مناطق هزارستان روی کار آید هزاره ها بیشتر مصروف تعلیم و آموزش می شوند که این خود در دنیای امروز یک سرمایه بی بدیل است ، از نگاه اقتصادی هم منطقه هزارستان با داشتن آب های فراوان ، معادن ، طبیعت زیبا ، گردشگری با تفاهم با حکومت مرکزی بر مشکلات فایق می شوند .
اقوام دیگر که در مناطق هزارستان و هزاره نشین زندگی می کنند از همان حقوق برخوردار اند که هزاره ها برخوردار اند و می‌توانند که در ارگانهای رهبری خود را کاندیدا نمایند ، همچنان هزاره های که در مناطق دیگر اقوام زندگی می کنند در این زمینه هیچ مشکلی عمده دیده نمی شود و می‌توانند با احترام به قوانین فدرال با تفاهم و احترام به دیگر اقوام زندگی آرام داشته باشند و در مناطق که اکثریت هستند نمایندگان خود را انتخاب نمایند و در مناطق که در اکثریت نیستند به کسانی رأی دهند که باهم نزدیک و دارای منافع مشترک باشند .
